Równocześnie z ostatnim, piątym cyklem Festiwalu Perspektywy 2017: Teatr - awangarda w działaniu, w dniach 17-19 listopada, w Art_Inkubatorze Fabryki Sztuki, odbywać się będzie III Zjazd Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych - pod hasłem "Czyj jest teatr?", organizowany we współpracy PTBT z Katedrą Dramatu i Teatru Uniwersytetu Łódzkiego oraz Teatrem CHOREA.

Więcej informacji o Zjeździe PTBT:
http://www.ptbt.e-teatr.pl/index.php?page=zjazd3_program

Na wszystkie dyskusje wstęp wolny.

PROGRAM III ZJAZDU POLSKIEGO TOWARZYSTWA BADAŃ TEATRALNYCH

data: 17–19 listopada 2017
miejsce: Teatr CHOREA, Art_Inkubator w Fabryce Sztuki w Łodzi, ul. Tymienieckiego 3

Otwarcie Zjazdu (piątek 17.11., godz. 16.00)
Wojciech Dudzik – prezes PTBT
Małgorzata Leyko – kierownik Katedry Dramatu i Teatru UŁ
Tomasz Rodowicz – dyrektor artystyczny Teatru CHOREA

Pierwsza dyskusja panelowa (piątek 17.11., godz. 16.30–18.30)
Geografia teatru
Prowadzenie: Piotr Olkusz – Katedra Dramatu i Teatru UŁ, redakcja „Dialogu”
Uczestnicy: Marta Bryś, Katarzyna Knychalska, Marek Waszkiel

Najważniejsza reforma polskiego systemu teatralnego po roku 1989 wiązała się z przekazaniem odpowiedzialności finansowej za większość teatrów władzom samorządowym, co sprawiło, że dziś wielu chętnie nazywa polski teatr teatrem „zdecentralizowanym”. Czy jednak nie mamy do czynienia z decentralizacją pozorną, dotyczącą wyłącznie obowiązków finansowych względem teatru, której towarzyszy zdecydowana centralizacja władzy symbolicznej? Wydaje się, że przeczuli to sami aktorzy, którzy – choć zatrudnieni w stałych zespołach poza Warszawą – częściej niż przed „decentralizacją” mieszkają na stałe właśnie w stolicy. Podobny zarzut bywa zresztą nierzadko stawiany także w stosunku do reżyserów, dramaturgów czy nawet dramatopisarzy. Ale, przy załamaniu lokalnego dziennikarstwa kulturalnego, zauważa się także, że tylko warszawskie środowisko recenzenckie (choć utrzymywane zwykle dzięki wsparciu z ogólnopolskiego budżetu) ma potencjał generowania trendów: w ostatnich latach szczególnie ważna była teza o ponadprzeciętnej wartości artystycznej teatrów lokalnych społeczności, i to właśnie wsparcie warszawskie, nie miejscowe, decydowało często o pozycji danej sceny na mapie Polski. Czyj zatem jest „teatr na peryferiach” – z perspektywy twórców, krytyków, widzów, badaczy.

Godz. 19.30 – Koncert "Spojrzystość" - czyli Leśmian na 25 głosów w wykonaniu Chóru Teatru CHOREA, muz. Tomasz Krzyżanowski

Godz. 21.30 – Warsztat Tomasza Rodowicza „Badacz na scenie”

Zaproszenie teoretyka do praktykowania teatru jest zarówno ekscytujące, jak i ryzykowne dla obu stron. Zakładamy jednak, że jednym pozwoli na uzyskanie dodatkowego narzędzia do opisywania, a drugim poszerzy perspektywę i pogłębi refleksję nad sposobem praktykowania teatru. Trzygodzinny warsztat miałby na celu pokazanie metody pracy i środków, którymi posługuje się Teatr CHOREA przy tworzeniu znaków teatralnych i komunikatów scenicznych. Będziemy to realizować poprzez uruchomienie ciała za pomocą prostych ćwiczeń fizycznych, komunikowania się i reagowania gestem, ruchem i dźwiękiem. Praca obejmowałaby trzy obszary: aktor indywidualny, aktor-partner, aktor zbiorowy. Uczestnicy warsztatów nie muszą mieć żadnego przygotowania, predyspozycji ani doświadczeń scenicznych. Jedyne, czego oczekujemy, to otwartość i wola uczestnictwa.

Druga dyskusja panelowa (sobota 18.11., godz. 10–13.00)
Divide et impera, czyli kto rządzi i dzieli w teatrze?
Prowadzenie: Dorota Buchwald – Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego
Uczestnicy: Jacek Głomb, Kamila Lewandowska, Sebastian Majewski, Jacek Mikołajczyk

Autonomia instytucji artystycznej zabezpieczona i potwierdzona prawem do dotacji podmiotowej wypłacanej z publicznych pieniędzy jest w obowiązującym dzisiaj systemie organizacji pracy teatrów najważniejszą gwarancją dla wolności twórczej. Wobec zmian planowanych w Ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności artystycznej, zmierzających być może do zmiany modelu, w jakim od 1990 roku pracują polskie instytucje teatralne podległe w większości samorządom różnego szczebla, pytanie o to, kim jest zapisany w aktach prawnych organizator, należy do najbardziej istotnych. Czy jest jedynym, feudalnym właścicielem i wolno mu ingerować w program i wpływać na działanie instytucji, czy powinien być jednak tylko stwarzającym warunki do pracy zarządcą? Gdzie zaczynają i kończą się jego kompetencje i uprawnienia? Jaka powinna być jego relacja z pracującymi w instytucji artystami? Czy sposób i źródło finansowania mają wpływ na jakość pracy artystycznej? Czy dzisiaj w Polsce grozi nam polityczna kolonizacja artystycznych instytucji samorządowych za pomocą centralnie rozdzielanych dotacji?

Trzecia dyskusja panelowa (sobota 18.11., godz. 15.30–18.00)
„...widz nie jest klientem”, czyli publiczność wymyślana
Prowadzenie: Piotr Morawski – Instytut Kultury Polskiej UW, redakcja „Dialogu”
Uczestnicy: Małgorzata Dziewulska, Stanisław Godlewski, Bogna Kietlińska, Dorota Kowalkowska, Agnieszka Szymańska

Deklaracje robienia teatru z myślą o widzu – zwłaszcza o „zwykłym widzu” – należą do żelaznego repertuaru medialnych wypowiedzi dyrektorów, działów promocji teatrów i pracujących w nich twórców. Widz, jako kluczowa dla teatru kategoria, pojawia się też w definicjach teatrologicznych – bez widza, jak wiadomo, nie ma teatru. Jednak choć widz/ka – czy szerzej: publiczność – jest w centrum dyskusji o teatrze, wiadomo o nim/niej niewiele. To często byt wyobrażony, zaprojektowany na potrzeby wizerunkowe. W ustaleniu możliwych profili socjologicznych widzów i widzek teatralnych mają pomóc badania zamówione przez Instytut Teatralny w związku z Dniem Teatru Publicznego. Z drugiej strony widać też, że publiczność próbuje określać się sama i potrafi skutecznie budować swoją zbiorową tożsamość. Protesty we Wrocławiu i w Krakowie pokazały, że widzowie i widzki mogą stanowić zwartą grupę, gotową bronić idei, repertuaru oraz instytucji. Upodmiotawianie widzów/ek jest też jednym z założeń dynamicznie rozwijającej się w Polsce w ostatnich latach pedagogiki teatru. Widz czy widzka w perspektywie pedagogicznej staje się aktywnym uczestnikiem bądź uczestniczką procesu twórczego w sytuacji teatralnej. Migotliwość kategorii, jaką jest publiczność, a także sposoby jej konstruowania, skłania do krytycznej refleksji. Publiczność bowiem bardzo często – mimo deklarowanego dla niej uznania – staje się częścią gry marketingowej. Będziemy zatem rozmawiać nie tylko o tym, kim jest widz teatralny, lecz także o sposobach budowania widowni i ideach oraz interesach, które za nimi stoją.

Godz. 19.00 – spektakl "Studium o Hamletach" Teatru CHOREA i Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, reż. Waldemar Raźniak i Tomasz Rodowicz

Godz. 21.30 – Warsztat Tomasza Rodowicza „Badacz na scenie”

Czwarta dyskusja panelowa (niedziela 19.11., godz. 10–13) Co robimy? O przyszłości – nieteoretycznie
Pomysł panelu: Forum Teatrologów
Inicjatorzy dyskusji: Martyna Friedla, Małgorzata Jabłońska, Wojciech Klimczyk, Justyna Michalik, Zofia Smolarska

Podczas I zjazdu PTBT w Gardzienicach prof. Dariusz Kosiński pytał: „Co robimy, by przekonać współobywateli, że mamy im coś do zaoferowania? Jak, patrząc w lustro, sami sobie wyjaśniamy, co właściwie i dlaczego robimy?”. Te pytania – choć zadajemy je sobie od lat – dzisiaj wydają się szczególnie istotne. W obliczu niepokojących zmian politycznych przyszedł czas na autorefleksję dotyczącą etyki zawodowej. Warto zastanowić się nad pozycją i odpowiedzialnością badaczy i krytyków teatru, tańca i performansu – zapytać, w jaki sposób nasze działania wpływają na sieć relacji teatru i społeczeństwa, polityki, historii czy lokalności. Chcemy też pójść o krok dalej i rozważyć, jakie działania w tym kontekście powinny być podejmowane pod egidą Towarzystwa i jego Zarządu oraz w jakie działania są gotowi zaangażować się sami członkowie? Proponujemy rozmowę w formacie Long Table, który jest demokratycznym modelem dyskusji bez moderatora, regulowanej natomiast przez zbiór zasad, tzw. etykietę stołu.

Zakończenie III Zjazdu Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych

Godz. 16 – koncert "Pieśni Przejścia" duetu Grochocki_Odorowicz

Organizatorzy zastrzegają możliwość zmian w programie.